In juni 2015 werd de Slag bij Waterloo onder heel wat mediabelangstelling herdacht en dat was ook terecht. Dat bloedbad maakte 200 jaar geleden immers definitief een einde aan de Napoleontische Oorlogen en aan de Franse overheersing over de Zuidelijke Nederlanden.  Een mooie aanleiding om één van de weinige stukken uit de Franse periode (1795-1814) in onze collectie in de kijker te zetten. Het gaat om een lakzegel van de “Droits Réunis” uit de tijd dat Napoleon nog dacht de plak te kunnen zwaaien over een groot deel van Europa.   

Les “droits réunis” waren een aantal belastingen van uiteenlopende aard waarvan de inning door de Franse bezetter in één administratie of “régie” werd samengebracht.  Die rechten werden onder andere geheven op wijn, jenever, alcoholische dranken op basis van appelen en peren, speelkaarten, zout,…doorgaans zowel op vlak van productie, intern transport als export.  Daarnaast werden er  bijvoorbeeld ook gemeentelijke octrooirechten in opgenomen  of heffingen op het gebruik van kanalen en rivieren.  Het ging dus om een bundeling van accijnzen en andere indirecte belastingen die trouwens duchtig gehaat werden door de bevolking. De Franse republiek had deze fiscale inkomsten echter dringend nodig om de (oorlogs)kas te spijzen.  

“La Régie des Droits Réunis” werd opgericht door de wet van 5 ventôse van het jaar XII van de republikeinse jaartelling (= 25 februari 1804). Dit was dus in de nadagen van het zogenaamde Consulaat. Tegen het eind van dat jaar had Eerste Consul Bonaparte zichzelf overigens tot keizer Napoleon I gekroond en het is de keizerlijke adelaar die we als symbool voor de centrale overheid op onze zegel terugvinden.

Aan het hoofd van deze “Régie” werd in Parijs een directeur-generaal geplaatst die werd bijgestaan door een raad van vijf administrateurs en een secretaris-generaal. Per departement werd een directie ingericht, met naast de directeur een hiërarchische opbouw met een aantal inspecteurs en controleurs en de honderden ontvangers, commiezen en aangestelden die lokaal instonden voor de inning en/of de controles.

De hele organisatie maakte deel uit van het ministerie van Financiën.  In de geannexeerde Zuidelijke Nederlanden – min of meer het huidige België – werden er negen  departementen opgericht en dus ook negen directies van de “Régie des Droits Réunis”. Het is mogelijk dat de “D B” op ons exemplaar staat voor “Direction Bruxelles”, maar dat is een inschatting die op dit ogenblik nog niet door een archiefstuk of een andere bron kan worden gestaafd.

Eind januari 1814, bij de bevrijding van onze gewesten door de geallieerde troepen, werd de “Régie des Droits Réunis” afgeschaft. Het principe van de indirecte belastingen zou door de nieuwe machthebbers echter snel weer worden opgevist.